"Gaudencio Ongay"
esaera zaharren bilduma
Alejandro Sánchez Ongay
FITXA TEKNIKOA
Egilea: Alejandro Sánchez Ongay
Izenburua: Colección de refranes populares “Gaudencio Ongay”
Azpititulua: Recopilación de paremias
Hitzaurrea: Mónica Aznárez Mauleón
Bilduma: Vocabulario navarro 2 / Nafarroako hiztegia 2
Bildumaren koordinatzailea: Alfredo Asiáin Ansorena
Azala eta edizioa: Ekine Delgado Zugarrondo
Argitaratzailea: Cátedra del patrimonio inmaterial de Navarra / Nafarroako ondare materiagabearen Katedra
ISBN: 978-84-09-46058-8
Tokia: Iruñea – Iruña, 2023
Alejandro Sánchez Ongayk transkribatu eta osatu zituen atsotitz herrikoien bilduma bat da obra, bere osaba Gaudencio Ongayk hasitako lanari jarraipena eman ziona. Gaudenciok ehun eta hogeita hamazazpi mila atsotitz inguru bildu zituen, horietatik 2.141 esaera zaharrak dira, eta hurrengo lan batean argitaratuko dira.
"Gaudencio Ongay" esaera zaharren bilduma
Gaudencio Ongayk hasi eta Alejandro Sánchez Ongayk, bere ilobak, bilduma lantzen jarraitzeko konpromisoa hartu zuen. Une hartan ehun eta hogeita hamazazpi mila atsotitz zituela kalkulatzen zen. Alfabeto-ordenan jasota daude, hasierako letraren arabera. Asko antzekoak diren arren, aldaera txikiekin, bertsio guztiak idatzi dira. Alejandro Sanchezek 2002an jaso zituen fitxen transkribatzaile lanak egin ditu batez ere. Fitxa bakoitzak esaera zahar bat zeukan. Denek ez dute erreferentziarik edo iruzkinik, beraz, edizio honetarako kendu egin dira eta dokumentazio-zentroan kontsulta daitezke, bertan datuak osatuz joango baitira. Lehenengo letretatik ez dira gorde fitxak, Gaudencio Ongayk berak folioetan transkribatzen baititu.
Transkripzioaz gain, Alejandro Sánchez Ongayk dokumentu bat egin du, iruzkinetan eta oharretan agertzen diren hitz eta esamoldeekin eta latinezko maximoekin. Hainbat eranskin ere idatzi ditu, bilduman agertzen ez diren paremiekin. Hasierako bildumari esaera zaharren bat gehitu badio, "gehitu" hitzarekin adieraziko du. Nafarroako atsotitzaren kasuan, 2.141 aurkitu ditu, eta horietatik 492 ez daude bilduman.
Gaudencio Ongayren oinarri izan ziren liburuekin bibliografia bat prestatu du, beste erreferentzia gutxi batzuk sartu ditu, baina ez ditu atsotitzak beste iturri batzuekin alderatu edo kontrastatu.
Deskribapen zehatzagoa liburuaren aurkezpenean aurki daiteke.
OBRA DOAN DESKARGATU
Obra oso handia denez, guztiz deskarga daiteke (3810 orrialde) edo zatika.
EGILEARI BURUZ
Alejandro Sánchez Ongay
Beiren (Nafarroa) jaio zen 1957ko irailaren 21ean. 20 eta 21 urterekin Salamancako Unibertsitate Pontifikalean Teologiako lehen bi ikastaroak egin zituen. 1994an Zuzenbidean lizentziatu zen.
Bere bizitza profesionala toki-administrazioari lotuta egon da. 1982an Valtierrako Udaleko funtzionarioa izan zen administrari laguntzaile gisa. Ondoren, administrari ofizial lanpostu bat lortu zuen Tuterako Udalean, eta bertan lan egin zuen 1994ra arte. Lanean ari zela, UNEDen Zuzenbideko ikasketekin uztartu zuen bere lana.
Ikasketak amaitu ondoren, Tuterako Udalean hainbat postutan lan egin zuen (Zuzenbidean lizentziaduna, Hirigintzan destinatua, Aholkulari Juridikoa eta Idazkaria) erretiroa hartu zuen arte.
25 urtetik gorakoentzako Sarrera Ikastaroko "Zuzenbideko oinarrizko nozioak" ikasgaian irakasle-tutore izan da, UNEDeko Mirariaren Hedapenean.
Gaur egun Erriberrin bizi da, bi seme-alaba ditu eta erretiratuta dago. Bere zaletasunak kirola (gerriko beltza 1. Dan karate Kyokushinkai), irakurketa eta gitarra dira (Erriberriko Gitarra Taldearen parte da).
BILTZAILEARI BURUZ
GAUDENCIO Ongay ZorozA (1924-2002)
Uxuen jaio zen 1924ko otsailaren 12an. Emilio Ongay eta Francisca Zorozaren laugarren semea. Familia beharrak direla eta, Ongay-Zoroza familia Beirera joaten da bizitzera. Gerra zibilaren aurreko giroaren aurrean, Uxuera itzuli ziren, eta bertan zazpi urte eman zituzten. Gaztetan seminarioan sartu eta eliz ikasketak egiten ditu. Erlijio-bizitza utzi eta Etelvinarekin ezkontzen da. Alaba bat izango dute: Lourdes. Erriberriko zerrategian hasi zen lanean, eskribau eta kontulari gisa. Ondoren, Lan Ministerioko funtzionario bihurtu zen, eta hortik Nafarroako Lan Osasunaren Institutura transferituko zen.
Seminarioaren garaitik, ingelesezko kaligrafiarekiko zaletasuna mantentzen du, eta marrazketarako trebetasun handia du. Eskuz kopiatu eta birritan ilustratzen du Kixotea. Bildumagile handia ere bada, batez ere atsotitzena. Ehun liburu baino gehiago erosten ditu atsotitzarekin lotuta, eta asmatu eta zenbatu egiten ditu. Alejandro Sanchez Ongayk, bere ilobak, aipatu iturri ia guztiak aipatu ditu edizio honetan. Amanuense zaletasunak liburu horietako esaera zaharrak banan-banan ordenatzea eta kopiatzea eragiten dio, baina baita – eta hori da interesgarriena – paremia berriak sartzea ere, asko ahozko tradiziotik datozenak. Ezin neurtuzko pazientzia eta tinkotasunarekin biltzen du bilduma eskerga hau bere bizitza osoan. Grina txundigarri horrek, bere hitzetan, "100.000 atsotitz gaztelar baino gehiago" jasotzera eramaten du.
Iruñean hil zen 2002ko ekainaren 16an, 78 urte zituela.
Bilduma eskerga: letra bidezko deskarga
Obraren bolumena dela eta, kontsulta eta doako deskarga prestatu dira letraka, hainbat liburu balira bezala. Dokumentazio-zentroko bilatzailea ere erabil daiteke. Pixkanaka, paremia bakoitzaren hizkuntza-azterketa osatuko da. Atsotitzen tratamenduaren adibidea.
